Κοντά στις ακτές του Τορωναίου Κόλπου στη Χαλκιδική, πάνω σε δύο λόφους που δεσπόζουν στην περιοχή, βρίσκονται τα ερείπια μιας σημαντικής αρχαίας πόλης.
Πρόκειται για την Όλυνθο, την ονομαστή πρωτεύουσα των Χαλκιδέων, που από τις τελευταίες δεκαετίες του 5ου αι. π.Χ. και ως την καταστροφή της από τον Φίλιππο το 348 π.Χ., ήταν το σημαντικότερο οικονομικό-στρατιωτικό κέντρο της περιοχής.
Πολλά σπίτια στην Όλυνθο ανήκαν σε οικοδομικά συγκροτήματα τα οποία αποτελούνταν από δύο σειρές οικιών που χωρίζονταν μεταξύ τους με μεσοτοιχίες.
Ο Σωκράτης πρώτος συνειδητοποίησε, ότι αν τα σπίτια κατασκευαστούν έχοντας ως γνώμονα τη θέση του ήλιου, τότε θα ήταν πιο ζεστά το χειμώνα και πιο δροσερά το καλοκαίρι.
Παρουσιάζοντας αναλυτικά τους λόγους για τους οποίους είναι ωφέλιμη η ηλιακή αρχιτεκτονική, ο Σωκράτης καταλήγει στο συμπέρασμα ότι σε ένα σπίτι σχεδιασμένο με αυτό τον τρόπο «ο ιδιοκτήτης θα βρει σε αυτό ένα καταφύγιο για όλες τις εποχές, γεγονός που καθιστά το σπίτι και χρήσιμο και ευχάριστο»….
Η νέα αρχιτεκτονική προσέγγιση εξαπλώθηκε σύντομα σε όλο τον ελλαδικό χώρο, καθώς οι κατασκευαστές κατοικιών άρχισαν να υιοθετούν την ηλιακή αρχιτεκτονική του Σωκράτη, ενώ στη συνέχεια ακολούθησαν και οι εργολάβοι.
Η αρχή έγινε με την ανακαίνιση δύο σπιτιών στην Αθήνα, όπου οι εργάτες άλλαξαν τη διάταξη των δωματίων, έτσι ώστε να έχουν νότιο προσανατολισμό. Δηλαδή, το αίθριο, οι πόρτες και τα παράθυρα να κοιτούν προς το νότο, ενώ τα βορινά ανοίγματα ήταν λίγα και μικρά.
Η πρώτη ηλιακή πόλη της αρχαίας Ελλάδας ήταν η Όλυνθος
Κάθε οικοδομικό τετράγωνο είχε μια σειρά από πέντε σπίτια στην κάθε πλευρά του δρόμου, ανάμεσα στα οποία υπήρχε ένας στενός διάδρομος.
Τα σπίτια της Ολύνθου είναι τα αρχαιότερα που ξέρουμε και σχεδόν τα μόνα της κλασικής εποχής. Το παράδειγμα της Ολύνθου μιμήθηκαν και άλλες πόλεις, με αποτέλεσμα η ηλιακή αρχιτεκτονική να εξαπλωθεί μέχρι και τη σημερινή Βουλγαρία.
Ακόμη και αν η εδαφική έκταση παρουσίαζε δυσκολίες, οι πολεοδόμοι έβρισκαν τρόπους να τις ξεπεράσουν. Παραμένει αδιευκρίνιστο αν οι απόψεις του Σωκράτη στηρίζονταν στην πυθαγόρεια φιλοσοφία ή προέρχονταν μόνο από την εμπειρική παρατήρηση.
Είναι πάντως γνωστό ότι ο μεγάλος δραματουργός Αισχύλος έλεγε ότι «μόνο οι πρωτόγονοι δεν γνωρίζουν τον τρόπο να κάνουν τα σπίτια τους να αντικρίζουν τον ήλιο το χειμώνα».
Η αναπαράσταση στο βίντεο είναι εντυπωσιακή και μπορούμε να παρατηρήσουμε τα στάδια ανέγερσης καθώς επίσης και την εσωτερική διαρρύθμιση. Ακόμη να πληροφορηθούμε για τον εσωτερικό διάκοσμο και τα αντικείμενα καθημερινής χρήσης.
