Η αρχαία Θουρία υπήρξε η σημαντικότερη πόλη της δυτικής Μεσσηνίας. Η θάλασσα μάλιστα, από την Αβία και τις Φαρές μέχρι τις εκβολές του Παμίσου ποταμού ονομαζόταν “Θουριάτης κόλπος”. Τα ερείπια της αρχαίας Θουρίας εντοπίζονται σε πλαγιά περίπου 10 χλμ. βορειοδυτικά της Καλαμάτας, βόρεια της σημερινής κωμόπολης Θουρίας.
Από το 2007 η αρχαιολόγος Ξένη Αραπογιάννη ξεκίνησε την ανασκαφική έρευνα στην αρχαία Θουρία. Οι πρώτες δοκιμαστικές ανασκαφικές τομές διενεργήθηκαν στη θέση “Παναγίτσα” Αίπειας. Εδώ και δέκα χρόνια γίνεται συστηματική ανασκαφή υπό την αιγίδα της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας. Οι ανασκαφές από το 2009 έως το 2013 έφεραν στο φως το Ασκληπιείο της αρχαίας πόλης, ενώ ταυτόχρονα γίνονταν έρευνες και σε άλλες θέσεις της αρχαίας πόλης, που αποκάλυψαν σημαντικά δημόσια οικοδομήματα της αρχαιότητας. Το 2016 η ανασκαφική έρευνα εντόπισε το αρχαίο θέατρο της πόλης. Το 2017 έγινε συστηματική ανασκαφή, συνεχίστηκε έναν χρόνο και το 2019 έγινε η αποκάλυψη του μνημείου!
Η ιστορική σημασία της Αρχαίας Θουρίας
Τα πρώτα δείγματα κατοίκησης της πόλης ανάγονται ήδη στην Προϊστορική εποχή (Πρωτοελλαδική ΙΙ περίοδος 2750-2250 π.Χ.). Κατά την Μυκηναϊκή εποχή (Υστεροελλαδική περίοδος 1680-1060 π.Χ.) η περιοχή γνώρισε πολύ μεγάλη άνθηση. Φαίνεται πάντως ότι η περιοχή συνέχισε να κατοικείται φθάνοντας σε μεγάλη ακμή ως “περίοικος” πόλη των Λακεδαιμονίων, οπότε εξελίχθηκε σε μία από τις ισχυρότερες και ίσως η ισχυρότερη πόλη της Μεσσηνίας πριν από την ίδρυση της αρχαίας Μεσσήνης το 369 π.Χ. Η έκταση της πόλης καταλαμβάνει όλο το ύψωμα μήκους 1χλμ.περίπου, κατέχοντας στην αρχαιότητα και την πεδιάδα γνωστή ως “Μακαρία” και έφθανε έως τη θάλασσα, η οποία ονομαζόταν στην αρχαιότητα “Θουριάτης κόλπος”. Από τους ρωμαϊκούς χρόνους η πόλη μεταφέρθηκε στην πεδιάδα, όπου σήμερα είναι ορατά τα ερείπια ρωμαϊκού βαλανείου στη θέση “Λουτρά”.
Το Ασκληπίειο
Από το 2009 μέχρι το 2013, η ομάδα είχε αφιερωθεί στην ανασκαφή του Ασκληπιείου. Ένα καταπληκτικό συγκρότημα με υπέροχο δωρικό ναό αφιερωμένο στον Ασκληπειό και στην Υγεία, όπου και κατέφευγαν οι άνθρωποι την εποχή εκείνη για να γιατρευτούν.
Τα ευρήματα στην περιοχή της στοάς του Ασκληπειίου ήταν πολλά. Βρέθηκε μεγάλος αριθμός πήλινων ειδωλίων, ανάγλυφων πλακιδίων και γυναικείων προσωπείων, επιγραφές, νομίσματα και χάλκινα ιατρικά εργαλεία. Βρέθηκαν επίσης τμήματα ενσφράγιστων κεραμίδων με την επιγραφή “ΔΑΜΟΣΙΟΙ”, που επιβεβαιώνουν τον δημόσιο χαρακτήρα των οικοδομημάτων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, η πρόσοψη του Ναού βρέθηκε ακριβώς όπως ήταν, χωρίς πεσμένα τμήματα, ενώ τα περισσότερα κομμάτια έχουν σωθεί σε πολύ καλή κατάσταση.
Το Αρχαίο Θέατρο
Το 2016 εντοπίστηκε το αρχαίο θέατρο της πόλης στον ελαιώνα με τη θέα στην εύφορη πεδιάδα της Μεσσηνίας και στον «Θουριάτη» κόλπο, δέκα λεπτά από την Καλαμάτα,αποκαλύφθηκε η ορχήστρα του θεάτρου με διάμετρο 16,5 μ., σειρά εδωλίων που βρίσκονται αδιατάρακτα στη θέση τους, πέντε βαθμίδες των κερκίδων στη νότια πλευρά του κοίλου, αποχετευτικό αγωγό.
Μεγάλο μέρος της ορχήστρας καταλαμβάνει επίμηκες κτίσμα, μεταγενέστερων χρόνων. Κατασκευασμένο, κυρίως, από λίθινα εδώλια, χρησιμοποιημένα σε δεύτερη χρήση, είχε χαρακτήρα αγροτικό. Η ύπαρξη του θεάτρου είναι ενδεικτική της δύναμης και της οικονομικής ευημερίας που απολάμβανε η αρχαία Θουρία, η ιστορία της οποίας ξεκινάει από την τρίτη χιλιετία π.Χ. και φτάνει έως τους ύστερους βυζαντινούς χρόνους.
Οι μελλοντικές ενέργειες
Αφού τελειώσει η ανασκαφή του θεάτρου, η ομάδα θα συνεχίσει να ψάχνει για την υπόλοιπη πόλη που περικλείεται εντός των αρχαίων τειχών της ακρόπολης. Ενδεχομένως να βρεθούν δημόσια κτήρια, όπως στάδιο και γυμνάσιο, αλλά και ιδιωτικές κατοικίες.
“Έχουμε ενδείξεις του τι θα βρούμε, αλλά οι ενδείξεις δεν μας λένε τι ακριβώς μπορούμε να βρούμε”, αναφέρει η Ξένη Αραπογιάννη “Αυτή είναι και η γοητεία της ανασκαφής, το άγνωστο και η έκπληξη”.
