Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης
Εσχάτως η Αλβανία κάνει κινήσεις εναντίον της ελληνικής μειονότητας που ζει εκεί, έχοντας ως στόχο να αρπάξει κυριολεκτικά τις παραθαλάσσιες περιουσίες των Βορειοηπειρωτών για να… τις δώσει σε πολυεθνικές προς αξιοποίηση, χωρίς οι ιδιοκτήτες τους να ωφελούνται. Η Αλβανία με τον τρόπο αυτό επιβεβαιώνει την διαχρονική αντιπαλότητά της προς κάθε τι ελληνικό, χωρίς να παύει να επωφελείται σε κάθε τομέα από την Ελλάδα.
Η στάση αυτή των Αλβανών φέρνει στη μνήμη όλων τη στάση που τήρησε ο εκθρονισθείς βασιλεύς των Αλβανών Αχμέτ Ζώγου. Πρόκειται για τον Ζωγ Α΄, βασιλέα των Αλβανών που γεννήθηκε το 1895 ως Αχμέτ Μουχτάρ Ζογόλι. Πήρε το ψευδώνυμο Ζώγου από το 1922, που είχε διατελέσει πρωθυπουργός έως το 1924. Στη συνέχεια υπήρξε πρόεδρος της Αλβανίας από το 1925 έως το 1928, και τελικά αυτοανακηρύχθηκε βασιλέας έως το 1939. Κανένας βασιλικός οίκος της Ευρώπης και καμιά κυβέρνηση δεν τον αναγνώρισε ως αρχηγό βασιλικής δυναστείας.
Τον Απρίλιο του 1939 ο Μουσολίνι αποβίβασε ιταλικά στρατό, καθαίρεσε τον Ζωγ και κατέστησε την Αλβανία ιταλικό προτεκτοράτο. Ο Ζωγ και η βασίλισσα (πριγκίπισσα ουγγρικής καταγωγής) κατέφυγαν αρχικά στην Ελλάδα όπου η τότε Κυβέρνηση Μεταξά επέτρεψε την είσοδο τους πρώτα για λόγους ανθρωπιστικούς, γιατί η βασίλισσα δύο μέρες προ της εισβολής των Ιταλών είχε γεννήσει τον πρίγκιπα Σκεντέρ, παραχωρώντας τους άσυλο. Η κυβέρνηση Μεταξά ήθελε επίσης να αποφύγει κάθε πρόκληση προς την φασιστική Ιταλία.
Διέμειναν για λίγες ημέρες στη Θεσσαλονίκη. Από εκεί ατμοπλοϊκώς μετέβησαν στην Αγγλία και στη συνέχεια και σε άλλες πρωτεύουσες της Ευρώπης. Όλοι τον δέχονταν με την προϋπόθεση να μην αναπτύξει πολιτική δραστηριότητα.
Ο Ζωγ με καμιά από τις ιδιότητές του δεν έδειξε φιλελληνικό πνεύμα. Αντίθετα υπήρξε άκρως εχθρικός προς την ελληνική μειονότητα της χώρας του. Αντίθετα η Ελλάδα τον ενίσχυσε, όπως και η
Γιουγκοσλαβία με όπλα και χρήματα (υπόμνημα Π. Πιπινέλη 7 Νοεμβρίου 1942) για να ισχυροποιήσει τη θέση του υπό τον όρο της φιλικής έναντι της Ελλάδος πολιτικής και της επίλυση του μειονοτικού προβλήματος. Αυτός όμως μόλις πήρε την εξουσία στα χέρια του στράφηκε προς την Ιταλία του Μουσολίνι, νομίζοντας ότι βρήκε τον ύψιστο προστάτη του!
Σταδιακά άρχισε να κλείνει τα ελληνικά σχολεία. Καθαίρεσε την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Αλβανίας. Έκλεισε το υποκατάστημα ελληνικής τράπεζας στο Δυρράχιο. Φυλάκισε και εξόρισε Έλληνες προκρίτους και διόρισε σε όλα τα κοινοτικά συμβούλια της Βόρειας Ηπείρου φανατικούς.
Αλβανούς, ενώ σιγά- σιγά παρέδιδε τη χώρα, στους Ιταλούς φασίστες. Αλλά και οι Αλβανοί οι ίδιοι δεν ήταν ευχαριστημένοι από τον Ζωγ. Πάντως οι Γερμανοί του Χίτλερ είχαν πληροφορίες ότι οι Ιταλοί που τον εξεδίωξαν του έδωσαν σημαντική αποζημίωση για να παραμείνει ήσυχος στο εξωτερικό.
Χαρακτηριστικά τον Ιούλιο του 1942 ο Βρετανός υπουργός Πληροφοριών Μπράκεν, μεσούντος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, είχε δηλώσει:
«Οι Αλβανοί ουδέν έπραξαν υπέρ της ανεξαρτησίας τους. Δεν υφίσταται εις το εξωτερικόν ανεγνωρισμένη οργάνωσις ελευθέρων Αλβανών. Ο Ζωγ έχει αποσυρθεί του αγώνος».
Ο Ζωγ όμως άλλα είχε στο μυαλό του. Το Νοέμβριο του 1942 με επιστολή του στον Έλληνα βασιλέα Γεώργιο Β΄ θυμήθηκε να τον ευχαριστήσει για την φιλοξενία που του έδωσε η Ελλάδα το… 1939! Ζητούσε μάλιστα να τον συναντήσει για τον ευχαριστήσει και προσωπικά…
Ο Παναγιώτης Πιπινέλης πεπειραμένος διπλωμάτης, μόλις το έμαθε, ειδοποίησε με υπόμνημά του τον πρωθυπουργό Εμμανουήλ Τσουδερό στο Κάιρο.
«Η μετά τόσα έτη ευγενής αύτη χειρονομία εκ μέρους του Ζώγου, έχει πρόδηλον νομίζω σκοπόν, την δημιουργίαν επαφής μεθ’ ημών και αποτελεί καταφανώς συνέχισιν της προσπαθείας του, όπως βαθμιαίως αποκαταστήσει εαυτόν μεταξύ των συμμάχων, ως ισότιμον εν τη δυστυχία σύντροφον».
Και προσέθετε:
«Είναι επομένως πρόδηλον ότι, έναντι του τελευταίου προς την Α.Μ. διαβήματος του Ζώγου δεν δυνάμεθα να τηρήσωμεν άλλην στάσιν από εκείνην ήν θα ετηρούμεν ενώπιον επιστολής του βασιλέως Βόριδος (σ.σ. της Βουλγαρίας) ή οιουδήποτε άλλου Κουΐσλιγκ, δηλ. την στάσιν της απολύτου αγνοίας».
Τελικά, όπως έγραψε ο ίδιος ο Τσουδερός στο βιβλίο του «Διπλωματικά Παρασκήνια» προτιμήθηκε να μην γίνει αυτή η συνάντηση, που μπορούσε να παρερμηνευθεί σαν πολιτική συνεννόηση. Αντί της βασιλικής συνάντησης ο Τσουδερός δέχτηκε να πραγματοποιηθεί στο Λονδίνο ένα γεύμα του Ζώγ και του ίδιου, στο οποίο να παρίστανται και Άγγλοι, στελέχη του Εργατικού Κόμματος. Τέθηκε μάλιστα προκαταβολικά όρος ότι στο γεύμα αυτό δεν θα θιγούν ζητήματα πολιτικής φύσης των δύο χωρών.
Στις 18 Νοεμβρίου 1942, ο Άγγλος Βουλευτής Μόντερ ανέπτυξε στη Βουλή των Κοινοτήτων σχετική ερώτηση με το μέλλον της Αλβανίας.
-Είστε σε θέση να μας βεβαιώστε ότι η Αγγλική κυβέρνηση κατά τον τελικό διακανονισμό της ειρήνης δεν θα επηρεασθεί όσον αφορά το μέλλον της Αλβανίας, από οποιεσδήποτε αλλαγές, που προέκυψαν από την Ιταλική βίαια επίθεση κατά της Αλβανίας;
-Μάλιστα κύριε, απάντησε ο υπουργός Εξωτερικών Άντονι Ήντεν.
Η ελληνική κυβέρνηση του Καΐρου θέλησε να διερευνήσει τις αγγλικές προθέσεις. Έστειλε τον πρεσβευτή μας στο Λονδίνο να συνομιλήσει με τον Ήντεν, εκφράζοντας τις ελληνικές ανησυχίες. Η επίσημη ερμηνεία που μας δόθηκε ήταν ότι η απάντηση που δόθηκε αφορούσε την Ιταλία και όχι την Ελλάδα το αίτημα της οποίας για τη Βόρεια.
Ήπειρο ήταν γνωστό στους Αλβανούς. Στην ελληνική κυβέρνηση είχε πλέον σχηματισθεί ή άποψη ότι η Αλβανία, που είχε ανοίξει ουσιαστικά μόνη τις πόρτες της στους Ιταλούς, ετοποθετείτο πλέον… στις χώρες που υπέστησαν ιταλική επίθεση!!!
Ελεεινή ήταν και η στάση των άλλων συμμάχων μας, των ΗΠΑ. Ο υπουργός Εξωτερικών Κόρντελ Χάλλ, δήλωσε στις 3 Δεκεμβρίου 1942 στους δημοσιογράφους:
-Ο αθώος αλβανικός λαός υπέστη το 1939 ιταλική επίθεση. Κατά συνέπεια, είναι καθήκον κάθε Αλβανού να πυροβολήσει κάθε Ιταλό, που θα συναντήσει. Τέσσερις μέρες αργότερα ο Έλληνας πρεσβευτής στην Ουάσιγκτον Διαμαντόπουλος, πληροφορούσε την κυβέρνηση στο Κάιρο ότι η Αγγλία και οι ΗΠΑ είχαν αποφασίσει να προβούν προσεχώς σε ταυτόσημη δημόσια δήλωση, που θα εξασφάλιζε την ανεξαρτησία της Αλβανίας μετά τον πόλεμο.
Ο Κορντέλ προχώρησε και παραπάνω. Στις 11 Δεκεμβρίου σε ανακοινώσεις προς τους δημοσιογράφους ότι η Αμερική ουδέποτε αναγνώρισε την προσάρτηση της Αλβανίας στην Ιταλία και ότι η αποκατάσταση της ελευθερίας της Αλβανίας αποτελεί φυσική συνέπεια του Χάρτου του Ατλαντικού. Ο Κορντέλ πρόσθεσε ότι η αντίσταση των Αλβανών κατά των Ιταλών επιδρομέων εκτιμάται στις ΗΠΑ και ότι η κυβέρνηση και ο αμερικανικός λαός αποβλέπουν στην ημέρα που θα καταστεί δυνατή η παροχή πραγματικής στρατιωτικής βοήθειας στους Αλβανούς προς εκδίωξη των κατακτητών…
Στις 18 Δεκεμβρίου οι ρωσικές εφημερίδες δημοσίευαν ότι το Λαϊκό Επιτροπάτο της ΕΣΣΔ εκφράζει τη συμπάθειά του προς τον αγώνα των Αλβανών εναντίον των Ιταλών κατακτητών.
Η δήλωση των συμμαχικών κρατών υπήρξε οδυνηρή για τους Έλληνες. Η Ελλάδα έκανε τα δέοντα διπλωματικά διαβήματα στο Λονδίνο και στην Ουάσιγκτον, αλλά ήταν σε ώτα μη ακουόντων. Δυστυχώς…
Τέτοιες παρωπίδες!!!
Οι Αμερικανοί εξωθούσαν τους Αλβανούς σε αντάρτικο, χωρίς να βλέπουν ότι σιγά – σιγά έρχονταν ο Εμβέρ Χότζα!!!
Φυσικά η διάψευση των αμερικανικών προβλέψεων φάνηκε μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, που αγνοήθηκαν οι ελληνικές θυσίες και η κατ’ επανάληψη απελευθέρωση της Βόρειας Ηπείρου, η οποία παρέμεινε τελικά στην Αλβανία.
Το 1946, η Αλβανία μετατράπηκε σε κομμουνιστική λαϊκή δημοκρατία. Ο Ζωγ καθαιρέθηκε και από τους συμπατριώτες του. Μετακόμισε στη Γαλλία όπου και πέθανε στις 9 Απριλίου 1961 σε ηλικία 66 ετών. Στην Αλβανία εγκαταστάθηκε ένα από τα σκληρότερα κομμουνιστικά καθεστώτα.
Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης
ΠΗΓΕΣ
*Εμμανουήλ Τσουδερού «Διπλωματικά Παρασκήνια» Αθήνα 1949
*Εμμανουήλ Τσουδερού “Ιστορικό Αρχείο 1941-1944” Εκδόσεις Φυτράκη 1990
