Θαύμα αρχιτεκτονικής θεωρούνται τα βιοκλιματικά παλάτια του Μίνωα τα οποία είχαν ανέσεις του 2018, το 7000 π.Χ με ενδοδαπέδια θέρμανση και ανέσεις πρωτόγνωρες και κυρίως αδιανόητες ακόμη και σήμερα.
Στο δάπεδο, ακριβώς κάτω από το άνοιγμα, υπήρχε η εστία. Τα σπίτια αυτά δεν είχαν εσωτερικούς τοίχους και έτσι η όποια θερμότητα από την κεντρική εστία, μεταδιδόταν σε ολόκληρο το κτίσμα.
Η πρώτη είναι ανακάλυψη των Μινωιτών υλοποιήθηκε στα βασιλικά δωμάτια της Κνωσού, και κάτω από το δάπεδο, υπήρχαν σωλήνες, μέσα από τις οποίες περνούσε ζεστό νερό και ζέσταινε τους χώρους.
Την πανάρχαια πόλη ξέθαψε στα 1900 ο Εβανς. Ούτε οι πλούσιοι Ρωμαίοι γνώριζαν την ενδοδαπέδια θέρμανση. Αυτοί χρησιμοποιούσαν το «υπόκαυστον»:
Αναβαν στα υπόγειά τους φωτιά και με ανοιχτούς αγωγούς που περνούσαν μέσα από τους τοίχους, έστελναν ζεστό αέρα και θέρμαιναν τους χώρους. Οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν τα «πυριατήρια», για να θερμαίνουν τα λουτρά των παλατιών τους.
Η σύγχρονη κεντρική θέρμανση έπρεπε να περιμένει ως τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν πια το πετρέλαιο και ο ηλεκτρισμός βρίσκονταν σε κοινή χρήση.
Το πρώτο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για πετρελαιοκαυστήρα δόθηκε μόλις το 1885 αλλά η βασισμένη στο πετρέλαιο κεντρική θέρμανση ξεκίνησε να υιοθετείται από το 1930 κι έπειτα. Είχε προηγηθεί η εφεύρεση του θερμοστάτη. Νωρίτερα, τα σπίτια θερμαίνονταν με την ηλεκτρική θερμάστρα.
Από την άλλη πλευρά το παλάτι της Κνωσού χτίστηκε με βιοκλιματικό σχεδιασμό και βιοκλιματική αρχιτεκτονική. Ο σχεδιασμός κτιρίων και χώρων (εσωτερικών και εξωτερικών – υπαίθριων) αυτού του τύπου επιδιώκει την εξασφάλιση συνθηκών θερμικής και οπτικής άνεσης με τη όσο το δυνατόν πιο εκτεταμένη χρήση παθητικών συστημάτων δροσισμού & θέρμανσης.
Για το σκοπό αυτό αξιοποιεί την ηλιακή ενέργεια και άλλες ανανεώσιμες πηγές, το τοπικό κλίμα, συνήθως αναφερόμενο ως μικροκλίμα, καθώς και τις ιδιότητες των υλικών δόμησης και αρχιτεκτονικά στοιχεία. Η βιοκλιματική είναι κλάδος της αρχιτεκτονικής που λαμβάνει υπ’ όψη τις επιταγές της οικολογίας και της βιωσιμότητας και αποσκοπεί στην προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων.
Ένα άλλο ξεχασμένο θαύμα ελληνικής αρχιτεκτονικής είναι η περίφημη Βασιλική Κινστέρνα, η Βασιλική δεξαμενή της Πόλης.
Οι περισσότεροι, όσοι δεν είναι διαβασμένοι, ίσως δεν θα την επισκεφτούν, καθώς θαυμάζοντας την Αγιά Σοφία, δεν φαντάζονται ότι λίγο πιο πέρα, κάτω από τη γη, βρίσκεται αυτό το μεγαλειώδες Βυζαντινό έργο ύδρευσης της Πόλης.
Η Βασιλική Κινστέρνα, βρίσκεται περίπου 100-150 μέτρα μακριά από την Αγιά Σοφία, στην περιοχή Σουλτάναχμετ, στον πρώτο λόφο της Πόλης. Κατασκευάστηκε από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Ιουστινιανό και τροφοδοτούσε με νερό την Βασιλεύουσα όλα τα χρόνια της Αυτοκρατορίας.
Πρόκειται περί ενός μνημειώδους, δημοσίου έργου, πρωτόγνωρου για τα δεδομένα της εποχής. Και όμως αυτό το λαμπρό δείγμα Βυζαντινής αρχιτεκτονικής, έμενε μακριά από τα μάτια των τουριστών, μέχρι και το 1987, όποτε και άνοιξε για το κοινό.
Αυτά είναι ελάχιστα δείγματα από οικοδομήματα Ελλήνων λαμπρών μυαλών και δείγμα της ελληνικής ευφυίας , την οποία έχουν οι ξένοι και έχουμε μόνοι μας υποβαθμίσει. Αυτόν τον τρόπο σκέψης οφείλουμε να αναζητήσουμε για να επιβιώσουμε στις δύσκολες εποχές που ζούμε.
Υπενθυμίζουμε όμως προς όλους , ότι όταν οι δικοί μας πρόγονοι έφτιαχναν τέτοια τεράστια σε αρχιτεκτονική σημασία έργα οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι δεν υπήρχαν ούτε ως έθνη και ζούσα στα δάση.
