Πρόκειται για έναν από τους αρχαιότερους επιστήμονες που κατάφεραν να διατηρήσουν την φήμη τους στην σύγχρονη επιστημονική κοινότητα. Μπορεί τα ονόματα άλλων αρχαίων μαθηματικών όπως ο Πυθαγόρας ή ο Αρχιμήδης, να ακούγονται πιο… οικεία στα αυτιά των περισσότερων, όμως δεν χρειάζεται πολύ προσπάθεια για να αντιληφθεί κανείς πως ο Θαλής ήταν ένας από τους σημαντικότερους επιστήμονες όλων των εποχών.
Ο «σοφός» επιστήμονας που αποτέλεσε πρότυπο για τους αρχαίους Έλληνες μαθηματικούς και φιλοσόφους
Σε αρκετές περιπτώσεις, δεν χρειάζεται να εξετάσουμε αναλυτικά το έργο κάποιου επιστήμονα για να καταλάβουμε το «μέγεθος» του. Αρκεί να δούμε κατά πόσο η ζωή και το έργο του έχουν επηρεάσει τους μεταγενέστερους… συναδέρφους του. Οι αναφορές στο όνομα του Μιλήσιου μαθηματικού αρχίζουν ήδη από την αρχαία Ελλάδα. Ο Αριστοτέλης, ο Πλάτωνας αλλά και αρκετοί ακόμα φιλόσοφοι του θεωρούν το Θαλή τον πρώτο φιλόσοφο της ιστορίας. Άλλωστε το όνομα του βρίσκεται ανάμεσα σε αυτά των «7 σοφών της αρχαιότητας».
Το έργο του Θαλή δεν περιορίστηκε καθαρά στον μαθηματικό κλάδο. Όπως οι περισσότεροι επιστήμονες της εποχής, έτσι και αυτός ασχολήθηκε με πολλά ζητήματα, που είχαν κύριο άξονα την κοσμολογία. Με τεράστιες και πρωτοποριακές για την εποχή γνώσεις γύρω από κάθε φυσική επιστήμη, ο Θαλής αποτέλεσε πρότυπο για τους επιστήμονες των επόμενων γενιών. Ο Πυθαγόρας, για παράδειγμα, θα μπορούσε να θεωρηθεί συνεχιστής των γεωμετρικών ιδεών του Μιλήσιου, χωρίς αυτό βέβαια να «μειώνει» τις εντυπωσιακές ανακαλύψεις του.
Ο Θαλής στην σύγχρονη εποχή – Ένας μαθηματικός με… αθάνατη υστεροφημία
Ακόμα και στην σύγχρονη εποχή, ο Θαλής διατηρεί το… μαθηματικό του «κύρος». Ενας από τους σημαντικότερους μαθηματικούς των τελευταίων αιώνων, ο Μπέρναρντ Ράσελ, είχε δηλώσει πως: «Η δυτική φιλοσοφία αρχίζει με τον Θαλή». Φυσικά η δήλωση αυτή μπορεί να δικαιολογηθεί, αφού ο Θαλής ήταν από τους πρώτους επιστήμονες που ασχολήθηκαν σε μεγάλο βαθμό με την έννοια της «λογικής», η οποία αποτέλεσε βασικό αντικείμενο μελέτης του Ράσελ.
Σήμερα το όνομα του σπουδαίου μαθηματικού χρησιμοποιείται πολύ συχνά στους επιστημονικούς κύκλους. Εχουν δημιουργηθεί εκπαιδευτικές ομάδες όπως η «Θαλής και φίλοι», ενώ παράλληλα ο σημαντικότερος ελληνικός διαγωνισμός μαθηματικών έχει το όνομα «Θαλής». Υπάρχει ακόμα και πολυεθνική εταιρία ηλεκτρικών συστημάτων που ονομάζεται «Thales» προς τιμήν του αρχαίου Ελληνα μαθηματικού. Πως γίνεται όμως ένας άνθρωπος να διατηρεί τόσο «ζωντανή» την υστεροφημία του, χωρίς να έχει διάσημο επιστημονικό έργο;
Η ζωή, τα ταξίδια και το επιστημονικό έργο του Μιλήσιου – Πως κατάφερε να μετρήσει την πυραμίδα της Γκίζας με μια μικρή ράβδο
Γεννημένος στην Μίλητο, στο δεύτερο μισό του 7ου αιώνα π.Χ., ο Θαλής ξεκίνησε από πολύ μικρός να ασχολείται με την μελέτη των φυσικών φαινομένων. Για να μπορέσει να ενισχύσει τις γνώσεις του, ο διάσημος μαθηματικός πραγματοποίησε πολλά και μεγάλα ταξίδια, ειδικά για τα δεδομένα της εποχής. Ανάμεσα σε όλα, επισκέφτηκε την Αίγυπτο και την Μεσοποταμία, φροντίζοντας να συλλέξει πολύ χρήσιμες γνώσεις γύρω από την γεωμετρία και την αστρονομία.
Κατά την διάρκεια του μεγάλου του ταξιδιού, ο Θαλής φρόντισε να μεταδώσει και κάποιες από τις γνώσεις του στους γειτονικούς λαούς. Μάλιστα όταν βρισκόταν στην Αίγυπτο, μπροστά στο εντυπωσιακό θέαμα των επιβλητικών πυραμίδων, φρόντισε να πραγματοποιήσει την πιο… γνωστή του μέτρηση. Κανείς δεν γνώριζε το πραγματικό ύψος της μεγάλης πυραμίδας της Γκίζας, μέχρι που ο Θαλής έκανε μια πολύ απλή αλλά και έξυπνη σκέψη. Τοποθετώντας μια ράβδο δίπλα στο τερατώδες κτίσμα, περίμενε την στιγμή της μέρας όπου η σκιά θα έφτανε στο ίδιο μήκος με ξύλο. Την ίδια στιγμή, το ύψος της πυραμίδας μπορούσε να μετρηθεί μέσω της σκιάς της. Ενα αιώνιο πρόβλημα, άλυτο ακόμα και για τους χτίστες της πυραμίδας, είχε λυθεί με έναν τόσο απλό τρόπο.
Γυρίζοντας στην Μίλητο, ο Θαλής δημιούργησε την Ιωνική Σχολή της φυσικής φιλοσοφίας. Οι μοναδικές γνώσεις του σπουδαίου μαθηματικού κατάφεραν με αυτόν τον τρόπο να μεταδοθούν στις επόμενες γενιές επιστημόνων. Σημαντικές φιλοσοφικές ιδέες, μοναδικές γεωμετρικές αποδείξεις αλλά και θεωρήματα γύρω από κάθε φυσική επιστήμη, ήταν γεννήματα του σημαντικού επιστήμονα από την Ιωνία.
Ειδικά στον τομέα της Γεωμετρίας, ο Θαλής ήταν μια πραγματική ιδιοφυΐα. Χρησιμοποιώντας για πρώτη φορά μια περίεργη μορφή «απαγωγής», έφτασε σε πολύ σημαντικά συμπεράσματα. Δημοφιλέστερο όλων είναι το γνωστό και ως «Θεώρημα του Θαλή», το οποίο αποδεικνύει πως όταν δύο παράλληλες ευθείες τέμνονται από δύο άλλες ευθείες τότε τα τμήματα μεταξύ των παραλλήλων που ορίζονται στην μια τέμνουσα, είναι ανάλογα.
Ενας επιστήμονας-προάγγελος της επιστημονικής ακμής – Όσα χάρισε ο Θαλής στους μεταγενέστερους μαθηματικούς
Μπορεί να μην δημιούργησε ξακουστά θεωρήματα, όπως ο Πυθαγόρας ή ο Αρχιμήδης, μπορεί το έργο του να μην θεωρείται αντάξιο των σπουδαιότερων μαθηματικών της ιστορίας, όμως είναι σίγουρο πως ο Θαλής δικαίως θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους επιστήμονες. Αυτό διότι ο Μιλήσιος μαθηματικός ήταν αυτός που ουσιαστικά έδωσε το έναυσμα ώστε οι μαθηματικοί να αρχίσουν να σκέφτονται με… πιο επιστημονικό τρόπο.
Εφαρμόζοντας πρώτος την «αρχή της απαγωγής», έδωσε στα χέρια των μεταγενέστερων επιστημόνων ένα πανίσχυρο εργαλείο. Παράλληλα, μπορεί να μην άφησε σαν κληρονομιά κάποιο βαρυσήμαντο θεώρημα, όμως μέσω των αποδείξεων του αλλά και την Ιωνικής Σχολής ενίσχυσε τις γνώσεις των μαθηματικών της εποχής.
Ήταν ο άνθρωπος που αφιέρωσε την ζωή του στην επιστήμη, ρίσκαρε ταξιδεύοντας μίλια μακριά και εν τέλει κατάφερε να συνδυάσει τις γνώσεις πολλών λαών, ώστε να δημιουργηθεί μια θαυματουργή γενιά αρχαίων μαθηματικών και επιστημόνων.
Βιογραφικά στοιχεία: Γεννήθηκε στη Μίλητο το 640 ή 624 π.Χ. και ήταν γιος του Εξαμύου και της Κλεοβουλίνης (ο Εξαμύης και η Κλεοβουλίνη κατάγονταν και οι δύο από οικογένειες Φοινίκων αριστοκρατών). Οι ακριβείς ημερομηνίες της γέννησης και του θανάτου του Θαλή δεν είναι γνωστές. Θεωρείται, λοιπόν, πως ο Θαλής πέθανε την περίοδο της 58ης Ολυμπιάδας (548-545 π.Χ.) σε ηλικία 78 ετών.
