Αποστολού Μόδεστου Παντελή: Η γυναίκα του πρωτομάρτυρα της ΕΟΚΑ
Του Μαρίνου Παυλικά
«Όταν πεθάνω, να με σκεπάσετε με την ελληνική σημαία», έλεγε συχνά ο ήρωας, προαισθανόμενος όχι μόνο τη θυσία του, αλλά και το ότι θα θυσιαζόταν πρώτος.
«Έτρεφε ιδιαίτερη αγάπη για την Ελλάδα», μας αφηγείται η μαυροφορεμένη Αποστολού, που, παρά τα τόσα χρόνια κακουχιών, μ’ ένα πικρό χαμόγελο επαναφέρει στη μνήμη της τις γλυκιές εκείνες τελευταίες ώρες με τον άντρα της
Τα ξημερώματα της Παρασκευής, 1 Απριλίου, ο Κάρυος και ο Παντελή ετοιμάζονται να εκτελέσουν την επιχείρηση, όπως τους ανατέθηκε. Παρά το γεγονός ότι έλαβαν τα μέτρα τους και φόρεσαν λαστιχένια γάντια και παπούτσια, οι καταρρακτώδεις βροχές εκείνης της νύχτας ήταν αυτό που οδήγησε στη θυσία του ενός εκ των δύο
Εξήντα τρία χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τη θυσία του πρωτομάρτυρα του Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ Μόδεστου Παντελή στο Λιοπέτρι. Μία θυσία που κήρυξε την έναρξη του Αγώνα της Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών. Ηρωική μορφή μέχρι σήμερα η χαροκαμένη γυναίκα του, Αποστολού, που σαν Σπαρτιάτισσα ορθώνει, παρά τα ενενήντα της χρόνια, το ανάστημα και τη σημαία του αγώνα και κρατά ακόμη ζωντανή στη μνήμη της τη νύχτα της θυσίας του συζύγου της.
Ο αποχαιρετισμός
Όπως θυμάται η Αποστολού, εκείνο το βράδυ της Πέμπτης, 31 Μαρτίου 1955, ο 31 χρονών τότε Μόδεστος πήγε στο Σωματείο της κοινότητας Λιοπετρίου και συναντήθηκε με τον αδελφό του, Παναγιώτη. Στη συνέχεια επέστρεψε σπίτι και της είπε: “Αποστολού, ντύθου να πάμε σινεμά”. Άρχισε να ετοιμάζεται, όμως, πριν προλάβει να τελειώσει, ο Μόδεστος τής είπε: “Μείνε μιαν άλλη νύχτα να πάμε σινεμά, γιατί απόψε δεν έχει εισιτήρια για γυναίκες. Μόνο για μερικούς άντρες έχει. Να πάμε κάποιαν άλλη νύχτα και να πάρουμε και τα μωρά”.
Εκείνη τη στιγμή, όπως αφηγείται η Αποστολού, χτύπησε η πόρτα και άκουσε μια φωνή να του φωνάζει: “Μόδεστε, είσαι έτοιμος; Άτε, πάμε…”. Τότε, έσκυψε και φίλησε τα μωρά, τον Παναγιώτη, που ήταν τριών χρονών, και τον Παντελή, τεσσεράμισι χρονών, και τους είπε με μια πρωτοφανέρωτη στοργή: “Μην κοιμηθείτε. Να με περιμένετε και θα έρθω νωρίς. Και απόψε δεν θα σας πω παραμύθι, αλλά μια μεγάλη ιστορία και μετά θα κοιμηθούμε αγκαλιά”.
“Τότε μας έβαλε όλους στην αγκαλιά του και μας αποχαιρέτησε. Το αυτοκίνητο που θα τον μετέφερε ήταν έξω στον δρόμο και τον περίμενε με αναμμένη τη μηχανή. Πιστεύεται πως το αυτοκίνητο που τον μετέφερε ανήκε στον Γρηγόρη Αυξεντίου”.
“Εγώ”, συνεχίζει η Αποστολού, “προαισθανόμενη το τι επρόκειτο να συμβεί, δεν έκλεισα μάτι. Ο δίδυμος αδελφός του Κυριάκος, που ήξερε πού θα πήγαινε, πηγαινοερχόταν συνεχώς σπίτι μας και με ρωτούσε αν ήρθε ο Μόδεστος. Όταν ξημέρωσε η Παρασκευή, 1η Απριλίου, ο Κυριάκος ήρθε και πάλι και με ρώτησε για τελευταία φορά, αν ήρθε ο Μόδεστος. Όταν του είπα όχι, τότε έβαλε τον σταυρό του και είπε: “Παναγία μου, γιατί δεν ήρθε; Έπρεπε να είχε έρθει ώς τωρά”.
Ο αδελφός του Κυριάκος έφυγε από το σπίτι του ήρωα και επέστρεψε έπειτα από λίγο φέρνοντας μαζί του το κακό μαντάτο, λέγοντας στα παιδιά: “Ο παπάς σας πήγε να κόψει τα ρεύματα και έπαθε ηλεκτροπληξία και σκοτώθηκε”.
“Όλοι μας αρχίσαμε να κλαίμε”, αφηγείται η Αποστολού. “Τα μωρά φώναζαν και έψαχναν τον παπά τους. Μέσα σε μερικά λεπτά, το μαντάτο μαθεύτηκε σε ολόκληρο το Λιοπέτρι. Το σπίτι γέμισε κόσμο που ερχόταν για να μας συμπαρασταθεί. Στις 2 Απριλίου τελέστηκε η κηδεία του, στην παρουσία πλήθους κόσμου. Την κηδεία την τέλεσε ο πατήρ Γεώργιος από τη Σωτήρα, με τον οποίο ο Μόδεστος ήταν φίλος και συναγωνιστής στον Αγώνα”.
Κρατά άσβεστη τη μνήμη του
Μόνο ρίγη συγκίνησης μπορεί να αποκομίσει κανείς από την επίσκεψή του στο σπίτι του Μόδεστου Παντελή, που βρίσκεται σήμερα στην ομώνυμη οδό του ηρωικού χωριού Λιοπέτρι.
Το δωμάτιό τους μέχρι σήμερα απείραχτο, με τη γαλανόλευκη σημαία να σκεπάζει το κρεβάτι, όπως ζήτησε και όπως προαισθανόταν ο Μόδεστος: “Όταν πεθάνω, να με σκεπάσετε με την ελληνική σημαία”, έλεγε συχνά, προαισθανόμενος όχι μόνον τη θυσία του, αλλά και το ότι θα θυσιαζόταν πρώτος. “Έτρεφε ιδιαίτερη αγάπη για την Ελλάδα”, μας αφηγείται η μαυροφορεμένη Αποστολού, που, παρά τα τόσα χρόνια κακουχιών, με ένα πικρό χαμόγελο επαναφέρει στη μνήμη της τις γλυκιές εκείνες τελευταίες ώρες με τον άντρα της. Συχνή ήταν η παύση και τα δάκρυα που πότιζαν το βασανισμένο της πρόσωπο κατά την προσπάθειά της να μας αφηγηθεί την ύστατη εκείνη ώρα του αποχαιρετισμού. “Εν τζιαι ξεχάννω”, έλεγε, και ατένιζε τις δεκάδες φωτογραφίες που βρίσκονται αναρτημένες στον τοίχο και στο δωμάτιό τους.
Η κήρυξη του Αγώνα
Η επιχείρηση για τη διακοπή του ρεύματος είχε σχεδιαστεί από τον τότε τομεάρχη Αμμοχώστου, Αυξεντίου, έπειτα από διαταγή του Αρχηγού Γεώργιου Γρίβα Διγενή. Οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ, Μόδεστος Παντελή, από το Λιοπέτρι, και Ανδρέας Κάρυος, από το Αυγόρου, θα προκαλούσαν βραχυκύκλωμα στη γραμμή υψηλής τάσης του ηλεκτρικού ρεύματος, που περνούσε από τα γειτονικά χωριά Αυγόρου και Λιοπέτρι και τροφοδοτούσε τις γύρω περιοχές. Η ενέργεια αυτή θα σήμαινε, αφενός την έναρξη του Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα, αφετέρου θα υποβοηθούσε τους άλλους αγωνιστές στις αποστολές τους στην περιοχή.
Τα ξημερώματα της Παρασκευής, 1 Απριλίου, ο Κάρυος και ο Παντελή ετοιμάζονται να εκτελέσουν την επιχείρηση, όπως τους ανατέθηκε. Παρά το γεγονός ότι έλαβαν τα μέτρα τους και φόρεσαν λαστιχένια γάντια και παπούτσια, οι καταρρακτώδεις βροχές εκείνης της νύχτας ήταν αυτό που οδήγησε στη θυσία του ενός εκ των δύο.
Έπειτα από αρκετές προσπάθειες, πετυχαίνουν να περάσουν το σκοινί με την αλυσίδα επάνω στα ηλεκτρικά καλώδια για να προκαλέσουν σαμποτάζ. Ο Μόδεστος υπέστη ηλεκτροπληξία και βρήκε ακαριαίο θάνατο. Ο Κάρυος υπέστη σοβαρά εγκαύματα στην πλάτη όταν ήρθε σε επαφή με το βρεγμένο σκοινί.
Ποίημα του Παντελή Κακολή για την Αποστολού
Εν ωφελούν οι στρατιές, κανόνια, ούτε όλμοι
το ηθικόν αν εν ψηλά
ούλα μουλλώννουν τζιαι μιλά
τ’ αντρειωμένου η τόλμη.
Πρώτην τ’ Απρίλη έβκηκεν απόφαση γι’ αγώναν
ο Μόδεστος είπεν «παρών»
με το μυαλόν το καθαρόν
τζιαι την ψυσιήν στο στόμαν.
Ο άντρας σου καλέστηκεν τριανταμιάν του Μάρτη
δίχως να πει πού εν να πά
με είπεν σου πως σ’ αγαπά
τζιαι με την ώραν θα ‘ρτει.
Είπες του «τα μωρούδκια μας να τα καληνυχτίσεις
στο σσιέπος του Θεού να πας
όμως ή ταν ή επί τας
να μεν λιποταχτήσεις».
Τον άντραν σου στο Πάνθεον έβαλεν η Πατρίδα
εσέναν έχουμεν σ’ εμείς
υπόδειγμαν χρηστής ζωής
είσαι μια Ηρωίδα.
Παντελής Κακολής, 24 Μαρτίου 2013
