Η οικοδόμηση του Παρθενώνα ήταν ένα τεχνολογικά πρωτοποριακό και φυσικά εξαιρετικά δύσκολο έργο για τους αρχαίους Έλληνες. Κατάφεραν να εξορύξουν, να μεταφέρουν και να ανυψώσουν τεράστιους όγκους μαρμάρου από την Πεντέλη, στον βράχο της Ακρόπολης, με τα μέσα της εποχής. Στα έργα της Ακρόπολης, εργάστηκαν ελεύθεροι πολίτες, μέτοικοι, δούλοι και μαρμαροτεχνίτες από την Πάρο, την Νάξο και την Μικρά Ασία.
Η Αθήνα έγινε εργοτάξιο. Οι χιλιάδες τεχνίτες που έχτισαν τον Παρθενώνα σε χρόνο ρεκόρ
Το 447 π.Χ., την περίοδο του «Χρυσού Αιώνα του Περικλή», άρχισαν να χτίζεται το μεγαλύτερο οικοδόμημα της Ακρόπολης, ο Παρθενώνας. Την κατασκευή του ανέλαβαν οι αρχιτέκτονες Ικτίνος και Καλλικράτης, ενώ ο Φειδίας είχε καθήκοντα γενικού επιστάτη.
Η Αθήνα μετατράπηκε σε εργοτάξιο. Για την ανέγερση του Παρθενώνα εργάστηκαν χρυσοχόοι, χαλκοπλάστες, μαρμαρογλύπτες, ξυλουργοί, αμαξοπηγοί (κατασκευαστές αμαξών), σχοινοποιοί, και ζευγοτρόφοι (κάτοχοι βοδιών). Λέγεται πως ανάμεσα στους χιλιάδες εργάτες ήταν και ο Αθηναίος φιλόσοφος, Σωκράτης που ήταν λιθοξόος.
Τα έργα τελείωσαν μέσα σε 8 χρόνια. Ο αρχιτέκτονας και αναστηλωτής του Παρθενώνα Μανόλης Κορρές, είπε στη «Μηχανή του Χρόνου»: “Έχτιζαν, ταυτοχρόνως, σε όλες τις τέσσερις πλευρές και στο εσωτερικό. Αυτό δεν μπορούσε σε άλλες πόλεις να γίνεται, γιατί απαιτούσε πολύ ταχείς ρυθμούς. Τεράστια συνεργεία, τεράστια συστράτευση πάρα πολύ μεγάλων δυνάμεων.”.
«Οδός Λιθαγωγίας». Ο δρόμος από το λατομείο της Πεντέλης μέχρι την Ακρόπολη
Για την κατασκευή του Παρθενώνα χρησιμοποιήθηκαν τουλάχιστον 20 χιλιάδες τόνοι πεντελικού μαρμάρου. Για να μπορέσουν να μεταφέρουν τα μάρμαρα, οι αρχαίοι τεχνίτες κατασκεύασαν την «οδό Λιθαγωγίας». Ο δρόμος ξεκινούσε από το λατομείο στην σπηλιά του Νταβέλη στην Πεντέλη και κατέληγε στη νότια πλευρά της Ακρόπολης. Η διαδρομή διαρκούσε περίπου 6 ώρες. Υπολογίζεται ότι υπήρχαν γύρω στις 20 άμαξες που έκαναν το δρομολόγιο, δέκα φορές ημερησίως. Ο συντονισμός ήταν πολύπλοκος και άψογος, γιατί τα πάντα έπρεπε να φθάνουν στο εργοτάξιο της Ακρόπολης την κατάλληλη ώρα και όχι νωρίτερα, ώστε να μην υπάρχει συνωστισμός.
Όταν τα μάρμαρα έφταναν, οι εργάτες έπρεπε να τα ανεβάσουν στον ιερό βράχο. Χρησιμοποιώντας μόνο τη φυσική τους δύναμη, ήταν αδύνατο να τα καταφέρουν. Χάρη στις γνώσεις μηχανικής και την ευρηματικότητα τους ανακάλυψαν τρόπους ανύψωσης, που θυμίζουν σύγχρονες μεθόδους.
Ανύψωση
Κατασκεύασαν αυτοσχέδιους γερανούς χρησιμοποιώντας τεράστιες τροχαλίες με δεμένες άμαξες και από τις δυο πλευρές, που λειτουργούσαν ως αντίβαρα. Εκτός από αυτή τη μέθοδο, οι τεχνίτες κατασκεύασαν και ξύλινους γερανούς.
Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι γύρω από τον Παρθενώνα δούλευαν 8 μεγάλοι γερανοί και άλλοι μικρότεροι, κυρίως στο εσωτερικό του επί κατασκευή ναού. Αξιοποιώντας αρχές και νόμους της φυσικής, χρησιμοποίησαν κατάλληλους μοχλούς και τροχαλίες που πολλαπλασίαζαν τη ροπή δύναμης. Ήταν τόσο καλά κατασκευασμένοι που μπορούσαν να ανεβάζουν ένα μάρμαρο βάρους δέκα τόνων σε ύψος 15 μέτρων μέσα σε είκοσι λεπτά της ώρας.
Παρόμοιος τεχνικός εξοπλισμός χρησιμοποιήθηκε και για τις εργασίες αναστήλωσης του Παρθενώνα το 1984. Στο Τεχνολογικό Πάρκο Λαυρίου φιλοξενείται από το 2017, ο γερανός που κατασκευάστηκε στη Γαλλία και υπηρέτησε επί 33 συναπτά έτη, τα αναστηλωτικά έργα. Πρόκειται για ένα ιστορικό μηχάνημα, στην κατασκευή του οποίου συνέβαλε και ο αρχιτέκτονας και αναστηλωτής του Παρθενώνα, Μανόλης Κορρές.
Ο ιστορικός Γερανός του Παρθενώνα εκτίθεται στο Λαύριο για μουσειακούς και εκπαιδευτικούς λόγους.
